Het Bromsnor complex.
Sinds mensenheugenis is het agentje pesten erg populair geweest in ons land. Het wekte altijd nogal op de lachspieren, als een geüniformeerde politiefunctionaris publiekelijk belachelijk werd gemaakt. Daar kon je als kwajongen de nodige status aan ontlenen. En het waren niet alleen kwajongens, die zich daaraan schuldig maakten. Meer dan eens heb ik heren op leeftijd, die beter zouden moeten weten, gnuivend horen verhalen hoe ze een verbalisant, die hen volstrekt terecht op de bon wilde slingeren, in niet mis te verstane bewoordingen te kennen hadden gegeven, dat hij beter boeven kon gaan vangen. Het was -en is helaas nog altijd- bon ton, om neer te kijken op de politieman of -vrouw, die zich dag en nacht moet inzetten voor onze veiligheid. Ik kan me zelfs nog rechters herinneren, die zich onder collega’s beklaagden over de domheid van verbalisanten. Waarmee sprekers tot uiting brachten, hoe intelligent zijzelf wel niet waren. Maar als mensen elkaar in de zittingzaal te lijf gingen, vluchtten zij met wapperende toga’s de zaal uit. Dat mocht die domme politie dan weer opknappen.
Agentje pesten, het is van alle tijden. Maar tot aan de zestiger jaren van de vorige eeuw wisten in elk geval de nette mensen, dat dit niet deugde. Dat is rond die tijd in zoverre veranderd, dat de elite openlijk ging meedoen. Al was het maar door aantasting van het politioneel gezag niet meer serieus te nemen. Kon je voor die tijd rekenen op een fikse strafrechtelijke reactie, als je je schuldig maakte aan belediging van een ambtenaar in functie, daarna kon je dat vrijwel onbestraft doen. Als zo’n zaak zich al eens aandiende bij de rechtbank, werd daar nauwelijks verholen om gelachen. Of werd het goedgepraat. Op de universiteit, bij de colleges strafrecht, werd de politie de vijand. Je leerde niet hoe misdadigers moesten worden vervolgd en veroordeeld, maar hoe je ze kon helpen hun straf te ontlopen. Schuld of onschuld was een relatief begrip geworden. Dat kanker heeft zich vervolgens genesteld in de strafrechtadvocatuur.
Tekenend voor deze ontwikkeling, vind ik de behandeling die veldwachter Bromsnor al in de vijftiger jaren kreeg in de NCRV-serie Swiebertje. Als onze vrolijke landloper zich weer eens had schuldig gemaakt aan een of ander gering vergrijp en veldwachter Bromsnor hem volkomen terecht opbracht naar het bureau, kreeg de veldwachter consequent te horen dat het wel meeviel. Uitgerekend de burgemeester, die als hoofd van de politie beter zou moeten weten, koos dan steevast de kant van Swiebertje. Bromsnor kon afdruipen. En dat vonden wij als jonge en oudere televisiekijkers allemaal ontzettend grappig. Die domme Bromsnor toch. Een kopje koffie bij keukenmeid Saar kon er nog net vanaf. Achteraf had de veldwachter ontslag moeten nemen, zodat de burgemeester zelf boeven kon gaan vangen.
Het cultureel ook door de elite gedeelde genoegen, de (vooral lagere) politiebeambte te kakken te zetten, noem ik altijd het Bromsnor complex. Het onvermogen om het belang van een gerespecteerd politieapparaat voor de rechtstaat te begrijpen. Het agentje pesten is inmiddels ook overigens niet zo onschuldig meer. Mensen menen zich van alles te kunnen permitteren en komen daar in de regel nog mee weg ook. Wie een beetje de kranten bijhoudt,kan het toch niet zijn ontgaan, dat de politie inmiddels een zeer gevaarlijk beroep is geworden. Geslagen en geschopt worden is helaas een normaal onderdeel van het politiewerk . En als een agent dan eens flink terugslaat is het land te klein. Die politie ook! Dat is toch een schande! Tja, het bromsnor complex.
Maar nu moedige agenten worden neergeschoten door allerlei crimineel tuig, dat steeds vaker onze steden en dorpen teistert, begint het wel een beetje te schuren. ‘Nee, dat is natuurlijk verschrikkelijk’, roept de goegemeente, die niet wil weten waarom dat allemaal mogelijk is. ‘De rechtstaat, mijnheer, daar gaat het om….’ riep een collega me ooit toe, nadat hij publiekelijk een vrouwelijke agent had berispt (zonder wettelijke basis overigens, maar dat telt dan weer even niet) die een puber een draai om zijn oren had gegeven, nadat hij haar voor hoer had uitgemaakt. Ik vond dat een uitstekende reactie, maar de verongelijkte puber kreeg gelijk van de rechter en heeft nu ongetwijfeld een lang strafblad.
Maar ja, de rechtstaat….. en die domme bromsnor.
