Waar rijdende rechter Mr. Frank Visser op tv al jaren succesvol ruzies op locatie oplost, gaan in de toekomst échte buurtrechters de wijken in om conflicten op te lossen. Dat staat in het regeerakkoord. “Dat het er toch van gekomen is. Daar ben ik toch wel blij mee.”
Het gaat vooralsnog om een experiment, maar Mr. Visser is al enthousiast. De rechtspraak in Nederland heeft zich de afgelopen jaren te veel opgesloten in ‘justitiebunkers’ en moet terug ‘naar de mensen toe’, vindt hij. “Mensen moeten de rechter weer zien in hun directe omgeving en begrijpen dat de rechter oog heeft voor hoe zij leven.”
Procederen is op dit moment voor de meeste mensen duur en ingewikkeld. De kosten voor een advocaat beginnen al bij 200 euro per uur. “Middengroepen kunnen dat niet betalen”, zegt Visser. “Die zie je ook zelden of nooit in de rechtbank. Behalve als ze zélf de pineut zijn als gedaagde, dan moeten ze wel.”
Benaderbare rechter
Visser vindt het ‘raar’ dat je in Nederland bij een gewone burenruzie op dit moment naar de gewone rechtbank moet, mét zo’n dure advocaat dus. “Het moet om de hoek kunnen, in de buurt. Een benaderbare rechter. En ik zou zeggen: niet alleen voor burenruzies, ook voor andere kwesties die in zo’n wijk spelen. Als een paar jongens worden opgepakt voor vandalisme, dan moet je die berechten in de wijk. Voor de buurtrechter. Dat de wijk ook ziét dat er wat aan gedaan wordt.”
Als zo’n jongere terecht wordt gewezen op de plek waar hij zich heeft misdragen, dan heeft dat veel meer impact, denkt Visser. Nu duurt het soms lang voordat zo’n zaak voor de (kinder)rechter komt. Meestal is dat ook nog eens in een andere stad. “Dan krijgen ze een taakstraf, en zijn ze alles weer vergeten. Het moet dus snel. Dat is ook het idee van een buurtrechter. Geen jaren wachten. Geen jaren procederen. Lik op stuk. Direct.”
Strafrechtzaken
Hoe de proef met de wijkrechters er precies zal uitzien, dat is nog niet duidelijk. Of het bijvoorbeeld alleen zal gaan om civiele zaken, of ook strafrechtzaken, dat moet nog blijken. Wat Mr. Visser betreft, kan het allebei: dus een ordinaire burenruzie over een heg, maar óók als iemand een strafbaar feit heeft gepleegd. “Als iemand voortdurend overlast heeft veroorzaakt in een winkelcentrum, dan zou ik zeggen: dáár zit het probleem, dus dan moet je dáár berechten.”
We hadden vroeger overal in ons land kantonrechters. Daar kon je nog met weinig geld en zonder advocaat terecht. Maar die zijn grotendeels wegbezuinigd. “Nu moet je voor elk rotzaakje als het even tegenzit een uur rijden naar een grote stad, naar een enorm gerechtsgebouw. Waar soms ik zelfs de weg niet meer weet.”
De nieuwe buurtrechters lijken wel wat op de ouderwetse kantonrechters, zegt Visser. “We noemen het alleen buurtrechter.”
Vrijwilligers
Met de introductie van de buurtrechter ontstaat een nieuwe laag in de rechtspraak, maar bang voor extra kosten is Visser niet. “Het hoeft natuurlijk niets te kosten, zo’n buurtrechter! Je kunt gaan zitten in een zaaltje van het buurthuis, of in het gemeentehuis. Dat kost allemaal niks. Dat zijn de kosten allemaal niet. Ik denk ook: eigenlijk zou je voor een buurtrechter vrijwilligers moeten hebben. Bijvoorbeeld mensen die vroeger rechter geweest zijn, of gepensioneerde advocaten. Het moeten wel mensen zijn met overwicht. Oudere mensen, die wekken ontzag.”
Is zo’n baan als buurtrechter iets voor Mr. Frank Visser (66)? “Ik heb inmiddels een leeftijd bereikt dat ik het iets rustiger aan ga doen”, lacht hij. “Maar ik sluit niks uit.”
Wat staat er in het regeerakkoord?
De nieuwe regering biedt ‘ruimte aan de rechter om te experimenteren met eenvoudige procedures die partijen bij elkaar brengen en conflicten niet op de spits drijven’, staat er in het regeerakkoord. “Er komen ook experimenten met buurtrechters die regelmatig in de buurt zitting hebben, een klein bedrag aan griffiekosten vergen, zich richten op juridisch eenvoudige zaken en bestaan uit (kanton)rechters die ook in de gewone rechtspraak werkzaam zijn of waren.”
De buurtrechters richten zich waar mogelijk op ‘finale geschillenbeslechting’: na de uitspraak van de rechter, is het niet de bedoeling dat buren in beroep gaan.
